Renoveren: herstellen, hergebruiken en recycleren – Een stap naar een circulaire economie

Hoe inventariseer je het hergebruik van materialen van een renovatielocatie?

Vooraleer met de renovatiewerken van start te gaan, is het ideaal om een inventaris van de aanwezige materialen op te maken om hun eventueel potentieel te evalueren. Zoek de karaktervolle elementen, de elementen met een erfgoedwaarde, deze die gewoon in goede staat zijn, deze die u wil bewaren en deze die u weer zou kunnen verkopen of weggeven.

De inventaris helpt u de elementen te bepalen die:

• Ter plaatse hersteld of hergebruikt kunnen worden voor hetzelfde of verschillend gebruik. Vertrouw niet op uw eerste indruk, oude elementen kunnen dikwijls hersteld worden en een nieuw elan krijgen!
• Gedemonteerd kunnen worden om elders hergebruikt te worden. Vindt u dat een materiaal geen nut meer heeft, hoewel het nog in goede staat is? U kan het misschien een nieuw leven geven door het weg te geven of weer te verkopen, er bestaan tal van oplossingen!
• Gerecycleerd kunnen worden, wanneer het materiaal te veel beschadigd is en niet meer geschikt is voor hergebruik. Het laatste redmiddel is dan recyclage via aangepaste recyclagenetwerken.

Praktisch zakboekje

Homegrade heeft een praktisch zakboekje “Inventaris voor het hergebruik van materialen”:

Raadpleeg het praktische notitieboekje

Ondernemingen met ervaring

Als u een ingrijpende renovatie doet, zal de keuze van een architect en een onderneming met ervaring (of motivatie) voor het hergebruik bevorderlijk zijn voor het naleven van de werkwijze en het resultaat.

In 2016 werd een projectoproep “be circular” gelanceerd om de ondernemingen die praktijken van circulaire economie wilden integreren, te steunen. Voor meer info, zie de website www.circulareconomy.brussels.

De inventaris: welke vragen werpen zich op?

• Bevindt het materiaal of het element zich in een voldoende goede staat?
• Is het gemakkelijk demonteerbaar?
• Heeft het een erfgoedwaarde?
• Is het in voldoende hoeveelheid aanwezig?
• Is het veilig? Opgelet voor materialen die schadelijke stoffen kunnen bevatten, zoals asbest (scheidingswanden, vensterbanken, vinyltegels, lijmen, leien enz.) en loodverf.

“Sleutel” materialen of – elementen van het hergebruik voor de:

• Bakstenen en stenen;
• Deuren, ramen en bouwbeslag;
• Panelen en constructiehout;
• Tegelvloeren;
• Vloeren;
• Balken en liggers;
• Keukens;
• Sanitaire toestellen;
• Radiatoren;
• Dakpannen en muurafdekkingen.

Bron: studie van BRC Bouw, “Enquête over de verwachtingen inzake tweedehandsbouwmaterialen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest”, Brussel, mei 2015.

Enkele voorbeelden

Een plankenvloer kan gemakkelijk gladgeschuurd en gerenoveerd worden.

Als hij genageld of zwevend gelegd werd door middel van een verbinding zonder lijm, zal hij demonteerbaar zijn, en dus beschikbaar voor hergebruik of wederverkoop.

Cementtegels kunnen uitgebroken en hergebruikt worden.

De tegelvloer die op een zandbed gelegd werd (traditionele plaatsing) wordt zonder al te veel schade gedemonteerd. Een tegelvloer gelegd met lijm (lijmmortel, nivelleringslaag, enz.) is moeilijker, of zelfs onmogelijk, te demonteren zonder schade.

Een houten deur kan, bij een zorgvuldige demontering en eventuele herstellingswerken, ter plaatse hergebruikt worden in een andere kamer van dezelfde woning of zelfs een nieuwe toepassing krijgen (scheidingswand, tafel, enz.).

Hoe kun je de waarde van bestaande materialen bij een renovatieproject verhogen?

Na de inventaris worden in de volgende fase de elementen in de 3 categorieën “herstellen, hergebruiken, recycleren”, gevaloriseerd.

Renoveren en herstellen

Afhankelijk van uw ervaring en van het materiaal worden de ingrepen uitgevoerd door uzelf of door een professional.

Voorbeelden van dikwijls herstelde/gerenoveerde elementen:

• Houten ramen en deuren (inzetstuk, houtpulp, reparatie van de voegen, enz.)
• Massief houten vloeren (schuren, lak of was, enz.)
• Keukenmeubilair
• Natuurstenen (inzetstuk, anker, herstellingsmortel enz.)

Onderhoud

Pensez à réaliser un entretien régulier pour prolonger la durée de vie et garder une certaine qualité du matériau.

Een vakman vinden

Indien u een ambachtsman of bedrijf zoekt dat gespecialiseerd is in herstellings-, conserverings- of restauratiewerken van elementen van uw woning, bekijk dan onze sectie Vakmensen in het ergoed.

Daar vindt u meer dan 150 professionelen die werkzaam zijn in het Brussels Gewest.

Referenties en foto’s van de werven helpen u de specialist voor uw project te kiezen.

Vakmensen in het ergoed

Demonteren voor hergebruik

In tegenstelling tot de afbraak (grove vernietiging van de materialen zonder voorafgaande sortering), laat demontering (vernietiging van een element dat hergebruik mogelijk maakt van de materialen waaruit het gevormd is) hergebruik toe.

Het demonteren moet zorgvuldig gebeuren om de materialen of elementen die hergebruikt moeten worden, zoveel mogelijk te vrijwaren voor schade.

Sommige gespecialiseerde ondernemingen (meer bepaald de handelaars in tweedehandsmaterialen) kunnen in hun diensten ook de afbraak voorzien.

Een praktische tip nodig?

De BRC Bouw (Brussels Beroepsreferentiecentrum voor de Bouwsector) heeft handleidingen voor de demontage van verschillende elementen en materialen ter beschikking gesteld, geïllustreerd met video’s: www.reuse.brussels.: www.reuse.brussels

Weggeven of weer verkopen

Het netwerk van tweedehandsmaterialen is vrij goed ontwikkeld in België. Of het
nu via de gespecialiseerde handel, de wederverkoopsites of weggeefwinkels is, er bestaan verschillende oplossingen om de elementen die u niet meer gebruikt terug in omloop te brengen.

De internetsites voor de verkoop van particulier aan particulier bieden ook goede oplossingen om materialen weer te verkopen of weg te geven.

De bouwmaterialen op de tweedehandsmarkten zijn doorgaans materialen waarvoor geen structurele of thermische garantie, of garantie van brandwerendheid, enz. nodig is.

Opalis

Het Opalis register vermeldt de gespecialiseerde handelaren in tweedehandsmaterialen in België: www.opalis.be. De website van Opalis biedt de mogelijkheid om te zoeken per materiaalsoort en per regio. Ze bevat ook praktisch advies, richtprijzen en technische omschrijvingen voor een eventueel Lastenboek (LB). In de vermelde prijzen is het transport soms wel en soms niet inbegrepen.

Goed staat

Om hergebruikt te kunnen worden, moeten de materialen of elementen aan bepaalde kwaliteitscriteria beantwoorden en in een relatief goede staat zijn.

Naar recyclagenetwerken sturen

Als hergebruik niet mogelijk blijkt, is het sturen naar recyclagenetwerken het laatste redmiddel. Voor een efficiënte en kwaliteitsvolle recyclage en om de kosten te beperken, is het van belang om op de werf zelf goed te sorteren.

In de sorteercentra worden de materialen ingedeeld per type en gebruikt om nieuwe materialen te creëren. Soms kan het transport ook in de dienst inbegrepen zijn.

Waar u uw materialen kunt afgeven

Containerpark van Net Brussel: www.arp-gan.be

Lijst van materialen die selectief in de sorteercentra worden opgenomen:

• Bakstenen, afbraakmateriaal, kiezelstenen, stenen Vloertegels, vloerstenen, dakpannen
• Beton, cement
• Pleisterkalk (afschotten, platen)
• Behandeld en onbehandeld hout
• Deuren, ramen, luiken in hout, metaal of PVC Dakgoten en buizen
• Constructieglas
• Sanitaire toestellen

De houten elementen, gerecycleerd via de sorteercentra, kunnen gebruikt worden om nieuwe elementen te produceren zoals spaanplaten, isolatiematerialen, meubels in melamine, papierpulp, enz.

Hoe kunt u tweedehandsmaterialen integreren in uw renovatiewerkzaamheden?

Kiezen voor de principes van de circulaire economie betekent ook dat de productie van materiaal beperkt wordt door tweedehandsmaterialen te integreren in het renovatieproject.

Het is een actie die, met een beetje verbeelding, voor allen toegankelijk is.

Ga, voordat u een aankoop doet, de hoeveelheden na die u nodig hebt en kijk of ze wel beschikbaar zijn. De hoeveelheden kunnen inderdaad zeer verschillend zijn van de ene handelaar tot de andere.

De staat van de materialen kan eveneens variëren, en deze kunnen al dan niet gereinigd en gesorteerd geleverd worden.

De prijzen van de tweedehandsmaterialen zijn ook erg wisselvallig naargelang hun staat, kwaliteit en erfgoedwaarde.

De ondernemingen gespecialiseerd in de wederverkoop van tweedehandsmaterialen beschikken meestal over een grote voorraad. De materialen voldoen dikwijls aan de kwaliteitscriteria. Deze wederverkopers kunnen u ook advies geven en bijkomende diensten aanbieden (levering, onderhoud, enz.).

Op de website van Opalis kunt u werderverkopers van courante herbruikbare materialen en voorbeelden van verwezenlijkingen vinden.

Op de websites voor tweedehandsverkoop van particulier tot particulier zijn de aangeboden producten vaak minder duur, maar de zoektocht kan tijd vergen.

Omkeerbaarheid

Denk aan de omkeerbaarheid van uw interventies: wanneer u een materiaal plaatst, kies dan een installatiemethode waarbij een demontage in de toekomst, en dus een eventueel hergebruik, gemakkelijk zijn!

En savoir plus

Om uw kennis aan te vullen, zie de gids duurzame gebouwen van Leefmilieu Brussel: www.gidsduurzamegebouwen.brussels

Hoe gaan we verder met duurzame renovatie?

Anticiperen op uw renovaties

Denk na over uw behoeften op langere termijn bij uw uitbreidings- of verbouwingsprojecten (type van bewoning en gebruik); hiermee voorkomt u toekomstige ingrijpende renovaties. Voorzie bijvoorbeeld een stortgoot in afwachting van toekomstige kabeldoorgangen, een demonteerbare scheidingswand voor een kinderkamer, een doorgang voor toekomstige ventilatie in uw recent geïsoleerd plat dak, een gemakkelijk verwijderbare vloerbekleding (niet gelijmd bijvoorbeeld).

Financiering van uw project

Sommige banken stellen voor dat het geld van de spaarders uitsluitend projecten van duurzame ontwikkeling financiert. Hun investeringen zijn voor iedereen zichtbaar, de gefinancierde projecten worden geselecteerd op basis van duurzaamheidscriteria en zijn daarna consulteerbaar voor het publiek. Door hun diensten te gebruiken (een krediet krijgen) worden zo voorbeeldprojecten gestimuleerd met eerbied voor het milieu en voor een sociale economie.

Nieuwe elementen of materialen

Bij het kiezen van nieuwe materialen is het van belang over hun milieu- impact na te denken. Geef de voorkeur aan duurzame materialen die hergebruikt of gerecycleerd kunnen worden.

Vermijd materialen met chemische verbindingen die schadelijk zijn voor het milieu en uw gezondheid, vermijd hybride elementen die uit verschillende materialen bestaan en moeilijk recycleerbaar zijn, en kies liever voor de natuurlijke materialen (van het plantaardige, dierlijke of minerale type).

Er is een steeds ruimere keuze aan natuurlijke bouwmaterialen op de markt, zoals de houtstructuren, de natuurlijke isolatiematerialen (houtvezel, hennepvezel, kurk, cellulose, enz.), de afwerking (natuurlijke verven, leempleisters, kurkvloeren).

Let op de akoestiek!

Bij renovatiewerken hebben de eigenaars de neiging om de akoestische behandeling uit het oog te verliezen, die zij als een bijkomstige luxe beschouwen. Maar de dagelijkse geluiden van de ene woning naar de andere veroorzaken soms een ondraaglijke overlast… Denk eraan vanaf de start van uw project !

Raadpleeg onze brochure “De geluidsisolatie” voor meer informatie en vraag advies aan onze begeleidingsdienst!

Akoestiek

Adviezen

Geluidsisolatie van een Brussels huis verdeeld in appartementen