Kelderraam – Onderhoud en praktische oplossingen

Wat is de geschiedenis van het kelderraam in Brussel?

De kelderkeuken heeft te maken met een verticale organisatie van de burgerwoning in de 19e eeuw, waar het gelijkvloers traditioneel werd voorbehouden aan de ontvangstkamers terwijl de dienkamers – keuken, washok – zich bevonden in het gedeeltelijk onder de grond gelegen souterrain.

Deze inrichting bracht een verwijdering van de kelderkeuken en van de eetkamer op de gelijkvloerse verdieping met zich mee. In sommige gevallen vergemakkelijkte een keukenliftsysteem de dienst.

De vensters die licht geven aan de kelderkeukens lopen gewoonlijk voort onder het trottoirniveau in een ruimte in de gevelmuur. Op die manier kan het licht schuin binnenvallen en vervolgens weerkaatst worden op wit geschilderde muren of faïencetegels.

Op het einde van de 19e eeuw wordt het souterrain, door het steeds hoger optrekken van de gelijkvloerse verdiepingen, dat men vanaf dan verkrijgt door middel van een trapdeel met een tiental treden vanaf de inkomhal, terug hoger.

Dikwijls bevindt het venster van de kelderkeuken zich niet meer onder het trottoirniveau. Het traliewerk is dan voorzien van een slot en vertoont één of twee draaivleugels.

In de periode tussen de twee oorlogen kent het huispersoneel een crisis en wordt de woning gerationaliseerd. De keukens verhuizen daarom naar een verdieping hoger en de souterrains worden opnieuw gewone opbergkelders.

Waarom worden sommige kelderramen in Brussel verbouwd of zelfs verwijderd?

De oude kelderkeukens zijn meestal niet bewoonbaar door een gebrek aan voldoende natuurlijke verlichting. De gevel wordt dan bedreigd met ongepaste veranderingen…

Het hoge venster van de kelderkeuken en het daarbijhorende traliewerk worden soms weggelaten om plaats te maken voor een garage waarvan de deur vaak de onderkant van de gevel ontsiert.

Voor de vensters die onder het trottoirniveau doorlopen, en om de opeenhoping van oud papier en vuil te vermijden die het kelderraam omvormen tot een “vergeetput”, laten sommige eigenaars de venstertralie en het raam weg en sluiten de opening door middel van glazen stenen die de gevel ontsieren. Deze “oplossing” is ook technisch nefast, want de verlichting van het souterrain gaat goeddeels verloren en verhindert een goede verluchting.

Hoe voorkomt u dat vuil in kelderramen binnendringt zonder het geveluitzicht te veranderen?

Verschillende ingenieuze systemen, die gemakkelijk te installeren zijn en weinig kosten, zorgen ervoor dat het binnendringen van vuil sterk verminderd wordt, waarbij het traliewerk in siersmeedwerk behouden blijft.

Het eenvoudigste, dat reeds in de 19e eeuw werd toegepast, is achter het traliewerk een fijnmazig en donkerkleurig rasterwerk aan te brengen dat naar onder afloopt om aldus de opening tussen trottoir en staven te dichten.

Ook kan dik glas schuin worden aangebracht door op de trottoirrand te steunen.

Door het bestaande vensterraam te vervangen door een kleiner raam dat steunt op een dorpel op trottoirniveau, kan definitief een einde gemaakt worden aan de “vergeetput”, met behoud van het smeedijzeren traliewerk, een goede verluchting en een correcte verlichting van de kelders. Deze oplossing kan worden toegepast als het traliewerk niet lager komt dan het trottoirniveau.

Hoe onderhoudt of reconstrueert u het traliewerk van een kelderrraam?

Onderhouden

Het onderhoud van smeedijzeren traliewerk stelt geen bijzondere problemen: afbeitsen en opnieuw verven zijn een doeltreffende bescherming tegen roest. Zoals de andere elementen in siersmeedwerk van de gevel, wordt de venstertralie van de kelder van de 19e eeuw in het zwart geschilderd. Een andere kleurenkeuze vindt men bij sommige art-nouveauhuizen. De enige manier om de oorspronkelijke kleur terug te vinden is een onderzoek van de oude verflagen (stratigrafie).

Reconstrueren

Als het traliewerk van uw kelderraam ongelukkiglijk werd weggenomen in het verleden, is nog niet alles verloren: een siersmid die vertrouwd is met traditionele technieken kan inspiratie opdoen bij oude modellen en een reconstructie voorstellen die uw gevel opnieuw de charmes geeft die bepalend zijn voor de persoonlijkheid van uw woning.

Vind een expert voor de renovatie van uw woning

Indien u een ambachtsman of bedrijf zoekt dat gespecialiseerd is in herstellings-, conserverings- of restauratiewerken van elementen van uw woning, bekijk dan www.beroepenvanheterfgoed.brussels.

Op deze website vindt u meer dan 150 professionelen die werkzaam zijn in het Brussels Gewest. Referenties en foto’s van de werven helpen u de specialist voor uw project te kiezen.

Vind een specialist

Welke stedenbouwkundige voorschriften moeten worden nageleefd voor kelderramen in Brussel?

Algemeen principe

Voor alle werken die het architecturale uitzicht van een goed veranderen, moet een stedenbouwkundige vergunning aangevraagd worden.

Niet-beschermd gebouw

Het aanspreekpunt is de dienst stedenbouw van de gemeente. Deze dienst informeert u over de stedenbouwkundige vergunningen die moeten worden aangevraagd wanneer het architecturale uitzicht wordt gewijzigd (verandering van kleur, materialen, dikte, enz.).

Beschermd gebouw

Het aanspreekpunt is de Directie Cultureel Erfgoed van de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel. Voor een goed dat beschermd is of op de bewaarlijst staat, moet voor de vervanging, zelfs op exact dezelfde wijze, steeds een vergunning worden aangevraagd. Dat is ook het geval voor restauraties, maar in principe niet voor onderhoudswerken.

Omdat de grens tussen restauratie en onderhoud niet altijd makkelijk af te bakenen is, is het beter de Directie Cultureel Erfgoed te consulteren, alvorens een ingreep uit te voeren. Deze zal beslissen of de geplande werken wel of niet onderworpen zijn aan een vergunning, en geeft informatie over de eventuele stappen die moeten ondernomen worden.