Sanitair warm water : de verschillende productiesystemen

Is er een premie voor het vervangen van een toestel dat sanitair warm water produceert? 

Er zijn 45 premies beschikbaar voor renovatie- en besparingswerkzaamheden. Ontdek een overzicht van alle beschikbare premies, kredieten en subsidies in onze Samenvatting van de Premies.

RENOLUTION-premies

Sinds 1 januari 2022 zijn de Energiepremies en de premies voor de renovatie van het woonmilieu en de verfraaiing van gevels samengevoegd tot één systeem: de RENOLUTION-premies.

Bekijk de RENOLUTION-premies

Welke vragen moet ik stellen voordat ik mijn systeem voor de productie van sanitair warm water kies?

Wat zijn de behoeften?

Begin met uw behoeften aan sanitair warm water te bepalen:

Worden er in de woning regelmatig meerdere douches of baden tegelijk genomen?

• Als het antwoord nee is, kunt u het beste kiezen voor een systeem waarbij het warme water onmiddellijk wordt geproduceerd, op aanvraag, zonder te worden opgeslagen (dit systeem is het zuinigst en verbruikt het minste energie).
• Als het antwoord ja is, moet u kiezen voor een systeem met een relatief grote waterreserve om aan deze vraag te voldoen (tussen 100 en 200 liter, afhankelijk van de bezetting van de woning).

Hoeveel verbruikt een douche of bad?

De energie die nodig is om water van 15°C tot 40°C te verwarmen (douche- of badwatertemperatuur) is 32,5 kWh per m3 warm water. De totale kosten houden rekening met de prijs van het verbruikte water en de gebruikte energiedrager.

Verbruikstabel (Water en energie) – grootteorde

Welke energiedragers zijn er in de woning beschikbaar?

• Als de woning gas heeft, wordt de voorkeur gegeven aan deze energiedrager die minder vervuilend en goedkoper is dan de elektriciteit die van het net wordt afgenomen.
• Als er geen gas is en de verwarming op stookolie of pellets werkt, wordt het warme water voor de belangrijkste afnamepunten door de ketel geproduceerd, via een vat.
• Als elektriciteit de enige beschikbare energiedrager is, zal al het warme water met behulp van deze energiebron worden geproduceerd, ondanks kosten die 2 tot 3 keer hoger zijn. In dit geval kan de thermodynamische boiler (warmtepomp) interessant zijn. Zie thermodynamische boiler hieronder.

Is de afstand tussen twee afnamepunten of tussen afnamepunten en de stookruimte groot (meer dan 2 verdiepingen of meer dan 10 meter)?

• In dit geval kunt u overwegen om de productie van warm water te decentraliseren naar één of meer afnamepunten. De sanitair warmwaterproducent wordt dan zo dicht mogelijk bij het meest gebruikte afnamepunt geplaatst.
• Als de keuken ver weg ligt van de andere afnamepunten en de plaats waar hun warm water wordt geproduceerd, kan een kleine elektrische boiler van 10 liter onder de gootsteen worden geplaatst. Schakel deze na gebruik uit. Zie De onafhankelijke systemen zonder opslag hieronder.
• Als er meerdere (meer dan 4) afnamepunten zijn die vaak gebruikt worden en ver uit elkaar liggen, kan een sanitaire lus overwogen worden. Zie Aandachtspunt: warmwaterlus hieronder.
  

Het doel is om de afkoeling van het warme water in de leidingen tussen het gebruik te beperken.

De ketel moet ook vervangen worden

Overweeg in dit geval de mogelijkheid om een ketel te installeren die ook sanitair warm water produceert, om te voorkomen dat het aantal apparaten (en de daaraan verbonden kosten voor zowel aanschaf als onderhoud) toeneemt, uiteraard rekening houdend met de hierboven genoemde punten.

In het kort

De basisregels voor het kiezen van uw sanitair warmwatersysteem zijn:

1. Geef de voorkeur aan gas, dat nauwelijks vervuilt en veel goedkoper is dan elektriciteit die van het net wordt afgenomen.
2. Geef de voorkeur aan systemen voor onmiddellijke productie (zonder opslag), tenzij er veel gelijktijdig gebruik is (2 of meer douches tegelijk).
3. Plaats de warmwaterproducent zo dicht mogelijk bij de afnamepunten.
4. Vermijd een veelvoud van warmwaterproductie- en verwarmingstoestellen.
5. Vermijd de installatie van een sanitaire lus in een individuele woning.

Het is niet altijd mogelijk om al deze regels toe te passen. Er moet een compromis worden gevonden om tot de meest rationele oplossing te komen (voorbeelden).

Welke verschillende soorten warmwaterproductiesystemen zijn er?

Toestellen gekoppeld aan het ruimteverwarmingssysteem

De systemen zonder opslag

Dit zijn combi doorstromers op gas, die zowel het water in het verwarmingscircuit als het sanitair water verwarmen.

Dit laatste wordt op aanvraag geproduceerd en bij voorkeur door middel van een kleine warmtewisselaar die in de ketel is ingebouwd.

Combi gaswandketel met doorstroom – principeschema

1

2

3

De systemen met opslag

Meestal wordt het water opgeslagen in een apart vat (ook wel boiler genoemd) dat aangesloten is op de ketel of warmtepomp, maar er zijn ook systemen met warmwateropslag geïntegreerd in de ketel.

De ketel produceert rechtstreeks het in het vat opgeslagen sanitair warm water of verwarmt het water in een circuit (warmtewisselaar) dat door het vat loopt en dit verwarmt.

Een extra circulatiepomp wordt tussen de ketel en het vat geplaatst.

Gaswandketel aangesloten op een vat – principeschema

1

2

3

Advies

• Zorg ervoor dat het vat goed geïsoleerd is en voeg indien nodig isolatie toe aan het bestaande vat.
• Als u een nieuw vat installeert, kies dan een model met een goed ecolabel.
• Maak het vat niet te groot: 100 tot 150 liter voor een gezin van 4 is voldoende!
• Houd het water niet op een hoge temperatuur als u geen warm water nodig hebt, of als u langere tijd weg bent (vakantie).

Legionellose (betreft alle opslagsystemen)

Legionellose is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie die zich ontwikkelt in water tussen 25 en 47°C. Daarom wordt het water in de vaten verwarmd tot minimaal 55°C. Als u een programma hebt dat de temperatuur van het water in het vat verlaagt om energie te besparen, moet u ook een wekelijkse oververhitting (tot 70 of 80°C) van het sanitair warm water programmeren om eventuele bacteriën te elimineren.

Toestellen die onafhankelijk zijn van het verwarmingssysteem

In dat geval heeft de woning minstens twee onafhankelijke systemen: één voor verwarming, de andere voor de productie van sanitair warm water. De investering en de onderhoudskosten zullen hoger zijn, maar het wordt dan wel mogelijk om de warmwaterproducent zo dicht mogelijk bij het afnamepunt te plaatsen en te besparen op gekoeld warm water1 dat verloren gaat in de leiding tussen de producent en het afnamepunt.

De onafhankelijke systemen zonder opslag

De gasdoorstromer

Warm water wordt op aanvraag geproduceerd, zonder opslag.

De recente modellen zijn meestal gesloten: ze halen lucht rechtstreeks van buiten, en de rookgassen worden afgevoerd via een gesloten uitlaat die verticaal of horizontaal kan zijn.

Bij het installeren of het vervangen van een doorstroomverwarmer, mag alleen dit type apparaat worden geïnstalleerd.

Aandachtspunten

• Oudere modellen zijn aangesloten op een schoorsteen. Ze zijn niet gesloten: de verbrandingslucht wordt uit de kamer gehaald waar het apparaat staat, dus het is essentieel om een permanente toevoer van verse lucht te hebben (eventueel in een aangrenzende kamer als er een doorvoerrooster tussen deze kamers is geïnstalleerd) en een schoorsteen.
• Het is verboden om een open model in een badkamer te installeren. Reeds geïnstalleerde toestellen kunnen behouden blijven als de ventilatieregels nageleefd worden. Zo is er geen risico op CO-vergiftiging!

De elektrische doorstromer

Dit is een klein toestel met een krachtige weerstand dat onmiddellijk warm water produceert.

Advies

Zorg ervoor dat u uw elektrische doorstromer laat installeren door een vakman overeenkomstig de geldende elektrische normen.

De onafhankelijke systemen met opslag

De elektrische boiler

De capaciteit varieert van 10 tot 15 liter voor een eenvoudige keuken, tot enkele honderden liters. Het water wordt door een elektrische weerstand verwarmd.

Advies

• Als u een dergelijk systeem moet installeren, moet het worden uitgerust met een timer om de gebruiksuren tot een strikt minimum te beperken, en mogelijk te profiteren van lagere elektriciteitskosten via een tweevoudig uurtarief.
• De kleine boiler onder de gootsteen moet vóór gebruik worden ingeschakeld en na gebruik worden uitgeschakeld.
• Zorg ervoor dat het vat goed geïsoleerd is en voeg indien nodig isolatie toe aan het bestaande vat.
• Als u een nieuw vat installeert, kies dan een model met een goed ecolabel.
• Maak het vat niet te groot: 100 tot 150 liter voor een gezin van 4 is voldoende!
• Houd het water niet op een hoge temperatuur als u geen warm water nodig hebt, of als u langere tijd weg bent (vakantie).

De gasboiler

Deze heeft dezelfde voor- en nadelen wat betreft opslag als de elektrische boiler, behalve dat de kosten voor de warmwaterproductie veel lager zijn omdat gas goedkoper is dan elektriciteit.

De installatie is echter iets duurder.

De huidige modellen zijn gesloten (luchtinlaat rechtstreeks van buiten) en daarom zeer veilig (elk ander model moet vermeden worden).

De thermodynamische boiler

Dit is een “lucht/water”-warmtepomp die “gratis” energie uit de lucht haalt en overbrengt naar het sanitair water. Dit type apparaat werkt meestal op elektriciteit.

De thermische zonneboiler

Thermische zonnepanelen (vlak of buisvormig) die op een dak worden geplaatst om sanitair warm water te verwarmen.

1

2

3

Beschikbare ruimte op het dak

Als de beschikbare ruimte op het dak beperkt is, wordt deze beter gebruikt voor fotovoltaïsche panelen, die rendabeler zijn dankzij de groenestroomcertificaten toegekend door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Aandachtspunt: warmwaterlus

In de meeste appartementsgebouwen waar warm water centraal wordt geproduceerd, en soms in bepaalde grote eengezinswoningen, is er een warmwaterlus: een pomp laat het warme water rondgaan in een circuit waarop alle afnamepunten in het gebouw zijn aangesloten. Doordat meerdere, lange leidingen tussen de productieplaats van warm water en alle afnamepunten worden vermeden, wordt het comfort voor de gebruiker verhoogd (minder lang wachten op warm water) en wordt het verlies van koud water beperkt.

Het grootste nadeel van de warmwaterlus ligt echter in het verbruik van elektrische energie die nodig is voor de werking van de circulatiepomp en de warmteverliezen als gevolg van het op temperatuur houden van het warme water dat in de lus circuleert.

Om deze nadelen te verminderen, moet er een circulatiepomp met variabele frequentie worden gebruikt die minder elektriciteit verbruikt, en moeten de leidingen waaruit de lus bestaat worden geïsoleerd, inclusief de leidingen in het verwarmde volume van het gebouw, vooral om onnodige verliezen buiten de verwarmingsperioden te voorkomen.

Afhankelijk van het gebruik en de bezetting van een gebouw, is het soms mogelijk om de werking van de lus te temporiseren (stilstand of vertraging tijdens de nacht, of alleen ‘s ochtends en ‘s avonds). Een drukknopsysteem om de lus op aanvraag te bedienen kan ook worden overwogen in een eengezinswoning. Als er een lus is in een eengezinswoning wordt de pomp uitgezet in het geval van langdurige leegstand.

1

2

3

Hoe werkt een collectief systeem voor de productie van sanitair warm water in een flatgebouw?

In appartementsgebouwen wordt warm water vaak centraal geproduceerd voor het hele gebouw. De appartementen worden bediend door een sanitaire lus (zie vorige pagina). De productie van warm water is vaak gekoppeld aan het centrale verwarmingssysteem. Het warme water wordt soms onafhankelijk geproduceerd. Soms is een ketel alleen bedoeld om dit warme water te produceren.

Het klassieke systeem bestaat uit een ketel die aangesloten is op een platenwarmtewisselaar of een vat (soms beide), van waaruit de sanitaire lus vertrekt en toekomt. Merk op dat al deze elementen (sanitaire lus, primair circuit tussen de ketel en de platenwarmtewisselaar en/of vat, vat, platenwarmtewisselaar, circulatiepompen) goed geïsoleerd moeten zijn.

1

2

3

Een speciaal systeem, de “combilus”

Naast traditionele systemen voor warmwaterproductie, zien we de opkomst van andere systemen die specifiek zijn voor appartementsgebouwen, zoals de “combilus” (of enkele lus). Hierbij wordt één enkele primaire lus voor verwarming en warm water gebruikt, die onderstations bevoorraadt (één in elk appartement). Deze onderstations bevoorraden het verwarmingscircuit en produceren sanitair warm water voor het appartement.

1

2

3

4

5

Naast een verwarmingsketel kunnen grote appartementsblokken ook uitgerust worden met een warmtekrachtkoppeling die tegelijkertijd warmte en elektriciteit produceert. Door de groenestroomcertificaten die hiervoor worden toegekend, kan dit systeem erg aantrekkelijk zijn. U kunt ook kiezen voor een collectieve warmtepomp!