De meest gestelde vragen

Algemeen principe

Voor alle werken die het architecturale uitzicht van een goed veranderen, moet een stedenbouwkundige vergunning aangevraagd worden.

Niet-beschermd gebouw

Het aanspreekpunt is de dienst stedenbouw van de gemeente. Deze dienst informeert u over de stedenbouwkundige vergunningen die moeten worden aangevraagd wanneer het architecturale uitzicht wordt gewijzigd (verandering van kleur, materialen, dikte, enz.).

Beschermd gebouw

Het aanspreekpunt is de Directie Cultureel Erfgoed van de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel. Voor een goed dat beschermd is of op de bewaarlijst staat, moet voor de vervanging, zelfs op exact dezelfde wijze, steeds een vergunning worden aangevraagd. Dat is ook het geval voor restauraties, maar in principe niet voor onderhoudswerken. Omdat de grens tussen restauratie en onderhoud niet altijd makkelijk af te bakenen is, is het beter de Directie Cultureel Erfgoed te consulteren, alvorens een ingreep uit te voeren. Deze zal beslissen of de geplande werken wel of niet onderworpen zijn aan een vergunning, en geeft informatie over de eventuele stappen die moeten ondernomen worden.

Voor een goed dat beschermd is of op de bewaarlijst staat, moet voor de vervanging, zelfs op exact dezelfde wijze, steeds een vergunning worden aangevraagd. Dat is ook het geval voor restauraties, maar in principe niet voor onderhoudswerken.

Omdat de grens tussen restauratie en onderhoud niet altijd makkelijk af te bakenen is, is het beter de Directie Cultureel Erfgoed te consulteren, alvorens een ingreep uit te voeren.

Deze zal beslissen of de geplande werken wel of niet onderworpen zijn aan een vergunning, en geeft informatie over de eventuele stappen die moeten ondernomen worden.

Het Register van de Beroepen van het architecturaal patrimonium

Indien u een ambachtsman of bedrijf zoekt dat gespecialiseerd is in herstellings-, conserverings- of restauratiewerken van elementen van uw woning, bekijk dan www.beroepenvanheterfgoed.brussels.

Op deze website vindt u meer dan 150 professionelen die werkzaam zijn in het Brussels Gewest. Referenties en foto’s van de werven helpen u de specialist voor uw project te kiezen.

Vind een specialist

Net als elke andere pleister veroudert het sgraffito met de tijd. Is het toegankelijk, dan kan het sgraffito onderhouden worden door het af te stoffen met behulp van een zachtharige borstel, of een stofzuiger met borstelopzetstuk.

De toestand van het sgraffito dient regelmatig te worden bekeken en in het oog gehouden, omdat vele aanwijzingen op de veroudering of de slechte toestand ervan kunnen duiden.

Het verdwijnen of het dof worden van de kleuren kan bijvoorbeeld een gevolg zijn van de blootstelling aan weer en wind, aan luchtvervuiling of aan zure regen. Door het nemen van foto’s wordt een toekomstige restauratie beter gedocumenteerd.

Zodra er witte of donkere vlekken, zwarte korsten of barsten verschijnen, of zodra stukken van de bovenlaag loslaten, is het raadzaam zo snel mogelijk een beroep te doen op een vakman om een diagnose te stellen. Zelf ingrijpen is ten stelligste af te raden omdat de interventietechnieken correct gekozen en uitgevoerd moeten worden, om de pleister niet nog meer te beschadigen.

Premies van het gewest

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest stelt premies en incentives ter beschikking om de renovatie van gebouwen aan te moedigen. Tal van erfgoedelementen, zelfs als ze niet beschermd zijn, komen in aanmerking voor een specifieke financiële steun (sgraffiti, keramiekbetegeling, mozaïeken, glasramen, balustrades, siersmeedwerk, decoratieve elementen in de aan de straatzijde gelegen voortuintjes of ter versiering van deuren, ramen of daklijsten).

Deze steunmaatregelen veranderen regelmatig. Raadpleeg onze
Samenvatting van premies of contacteer onze permanentiedienst voor actuele informatie!

Welke elementen vormen een klassieke daklijst in Brussel?

Voor meer informatie over sgraffito en technieken om ze te onderhouden, raadpleeg de pagina

Erfgoed

Adviezen

Sgraffito – Techniek en bescherming

Bij het reinigen

Veel schade kan worden voorkomen met een beetje omzichtigheid. Bij het schoonmaken van ramen mag het sgraffito bijvoorbeeld niet nat worden en niet in contact komen met detergenten.

Dagelijks

De elementen die de gevel beschermen tegen regenwater, zoals de dakgoten, afvoerpijpen en druiplijsten, moeten correct kunnen functioneren om overmatige vochtigheid te vermijden, die het sgraffito sneller zou aantasten. Een goede algemene staat en regelmatig onderhoud van het gebouw zijn daarom van groot belang.

Bij renovatiewerken

Tijdens renovatiewerken moet het sgraffito zorgvuldig beschermd worden. Ladders en steigers mogen niet rechtstreeks op het decoratieve element worden geplaatst.

Bij het reinigen van de gevel wordt aangeraden om het sgraffito af te dekken met een op maat gemaakt paneel, dat met een dichte voeg aan het metselwerk bevestigd is, zodat elk contact met producten (granulaten, water, enz.) vermeden wordt.

Bij het schilderen van het smeed- of schrijnwerk kan het sgraffito met een plastic folie beschermd worden tegen spatten.

Opgelet: plakband mag nooit rechtstreeks op de pleister worden aangebracht.

De daklijst steunt de dakgoot die het regenwater opvangt en het bovenste deel van de gevel beschermt tegen overmatige vochtigheid. Naast deze technische functie geeft ze de “finishing touch” aan de gevelcompositie en beklemtoont ze de continuïteit van de huizenrijen.

Dikwijls uit het gezichtsveld, en weinig toegankelijk, is de daklijst een architecturaal element waarvan men soms het bestaan vergeet. Dat is de reden waarom deze, ondanks haar belangrijke rol, vaak te lijden heeft onder een gebrek aan onderhoud.

Op deze pagina vindt u nuttige informatie over de reparatie van de daklijst en de kleine handelingen die nodig zijn voor het onderhoud ervan.

1

2

3

4

5

6

7

8

De daklijst bestaat uit timmerwerk, gewoonlijk in grenenhout. Ze wordt gesteund door de “blokkelen”, stukken die bij voorkeur van eik zijn en met regelmatige tussenpozen verankerd zijn in de bovenkant van de gevelmuur. Een zinkbekleding zorgt meestal voor de dichtheid van de dakgoot.

Zorgen voor waterdichtheid van de dakgoot

Een onvoldoende waterdichtheid veroorzaakt snel grote schade: vochtig worden van de gevelmuur, beschadiging van het pleisterwerk. Als deze toestand blijft aanhouden, begint het houtwerk dat half in de muur gemetseld is te rotten: dakgeraamte, zoldervloer…

Eens per jaar, op het einde van de herfst:

• De dakgoot moet vrijgemaakt worden van alle brokstukken (puin, mos, boombladeren…) die de regenpijp zouden kunnen verstoppen.
• De waterdichtheid en het afschot van de dakgoot worden nagezien: het optreden van vochtige plekken onder de daklijst, de aanwezigheid van plassen in de dakgoot.

Zich op een dak of een dakgoot wagen vereist een gepaste veiligheidsuitrusting. Gespecialiseerde firma’s bieden onderhoudscontracten aan.

Als de dakbekleding niet plaatselijk kan hersteld worden (meerdere lekken, vervormingen die een goede afvoer belemmeren…) moet deze vervangen worden.

De eerste stap bestaat uit het verwijderen van de oude waterdichte lagen. Daarna wordt het afschot van de dakgoot hersteld vooraleer een nieuwe zinkbekleding wordt geplaatst. Het gebruik van waterdichte lagen in asfalt is af te raden omdat ze weinig geschikt zijn voor de bekleding van kleine oppervlakken met ingewikkelde vormen.

Bescherming van het houtwerk

Het gebruik van “daklijstladders”, waardoor voor weinig geld de verf van het houtwerk regelmatig kon opgefrist worden, is vandaag om veiligheidsredenen niet meer gebruikelijk. Voor het herschilderen van de daklijst moet dus een volledige steiger geplaatst worden, en het werk zal gelijktijdig met andere onderhoudswerken van de gevel worden uitgevoerd.

Omdat het onderhoud van het houtwerk minder frequent is, is de kwaliteit van het voorbereidende werk en van het schilderen des te belangrijker. De verf zelf moet voldoende dampdoorlatend zijn om de afvoer van eventuele vochtigheid in het hout mogelijk te maken.

De keuze van wit of een heldere kleur beantwoordt het best aan het subtiele spel van schaduw en licht op de ornamenten en het lijstwerk van de klassieke daklijst. De art nouveau en art deco hebben een beroep gedaan op meer gevarieerde kleuren. Een analyse van de oude verflagen (stratigrafie) kan de keuze van de kleur helpen bepalen.

Premies van het gewest

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest stelt premies en incentives ter beschikking om de renovatie van gebouwen aan te moedigen. Tal van erfgoedelementen, zelfs als ze niet beschermd zijn, komen in aanmerking voor een specifieke financiële steun (sgraffiti, keramiekbetegeling, mozaïeken, glasramen, balustrades, siersmeedwerk, decoratieve elementen in de aan de straatzijde gelegen voortuintjes of ter versiering van deuren, ramen of daklijsten).

Deze steunmaatregelen veranderen regelmatig. Raadpleeg onze
Samenvatting van premies of contacteer onze permanentiedienst voor actuele informatie!

De vervanging van een daklijst is zelden nodig. Meestal volstaat het om bepaalde delen te vernieuwen. Het lijstwerk waaruit de traditionele daklijsten bestaan, wordt nog door enkele gespecialiseerde houthandelaars gemaakt. Vanuit deze elementen zal een goede schrijnwerker de herstelling van uw daklijst met respect voor het karakter van de gevel, tot een goed einde brengen.

Opgepast

De gewoonte om een daklijst te bedekken met kleine PVC latten, om ze niet te moeten herschilderen, brengt niet alleen een verarming van de gevel mee, maar is ook een technische fout. Een fout in de dichtheid zal pas met vertraging aan het licht komen, terwijl een slechte ventilatie het rotten van het houtwerk en het verschijnen van de huiszwam bevordert.

De conservator-restaurateur die gespecialiseerd is in muurschilderingen, geeft tips voor het onderhoud van het sgraffito, controleert zijn toestand en grijpt zo nodig in.

Alvorens te handelen stelt hij een diagnose, zodat hij de oorzaken van de aantasting kan vaststellen en de geschikte oplossingen kan voorstellen.

De acties van de vakman zijn talrijk: hij bestudeert de oorspronkelijke polychromie van het sgraffito, reinigt het, verwijdert de eventuele overschilderingen, verstevigt elke laag en bevestigt ze aan elkaar, maakt de ontbrekende gedeelten dicht en retoucheert ze. Indien het oorspronkelijk uitzicht voldoende gekend is, kan hij de aangetaste kleuren opfrissen en een verdwenen of sterk beschadigde sgraffito reconstrueren.

Het Register van de Beroepen van het architecturaal patrimonium

Indien u een ambachtsman of bedrijf zoekt dat gespecialiseerd is in herstellings-, conserverings- of restauratiewerken van elementen van uw woning, bekijk dan www.beroepenvanheterfgoed.brussels.

Op deze website vindt u meer dan 150 professionelen die werkzaam zijn in het Brussels Gewest. Referenties en foto’s van de werven helpen u de specialist voor uw project te kiezen.

Vind een specialist

Gezien de omvang van de mogelijkheden voor herstel en verbetering van de prestaties, is het zelden noodzakelijk een ingangsdeur te vervangen. Deze optie is wel gegrond wanneer de oorspronkelijke deur bij een vroegere renovatie op ontoereikende wijze werd vervangen, of wanneer de deur zo beschadigd is dat de kostprijs voor restauratie hoger ligt dan voor een hoogwaardige vervanging.

Er zijn dan twee mogelijkheden: ofwel vervangt men het opengaande deel van de deur en worden de vaste delen bewaard (het kozijn inclusief het bovenlicht), ofwel wordt het geheel vervangen (beweeglijk deel en vast deel) door een deur met moderne dichtingssystemen.

De kostprijs van deze twee ingrepen is ongeveer gelijk, maar wanneer de oorspronkelijke deur erfgoedwaarde heeft, dient men aan de eerste oplossing voorkeur te geven.

Brievenbussen

Het ministerieel besluit van 20 april 2007 dat de eisen inzake brievenbussen vastlegt, is niet van toepassing op oude gebouwen. Er is dus geen verplichting om de ingangen van brievenbussen te vervangen.

Algemeen principe

Voor alle werken die het architecturale uitzicht van een goed veranderen, moet een stedenbouwkundige vergunning aangevraagd worden.

Niet-beschermd gebouw

Het aanspreekpunt is de dienst stedenbouw van de gemeente. Deze dienst informeert u over de stedenbouwkundige vergunningen die moeten worden aangevraagd wanneer het architecturale uitzicht wordt gewijzigd (verandering van vormen, indelingen, kleur, materialen, dikte, enz.).

Beschermd gebouw

Het aanspreekpunt is de Directie Cultureel Erfgoed van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Voor een goed dat beschermd is of op de bewaarlijst staat, moet voor de vervanging, zelfs op exact dezelfde wijze, steeds een vergunning worden aangevraagd. Dat is ook het geval voor restauraties, maar in principe niet voor onderhoudswerken. Omdat de grens tussen restauratie en onderhoud niet altijd makkelijk af te bakenen is, is het beter de Directie Cultureel Erfgoed te consulteren, alvorens een ingreep uit te voeren. Deze zal beslissen of de geplande werken wel of niet onderworpen zijn aan een vergunning, en geeft informatie over de eventuele stappen die moeten ondernomen worden.

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest stelt premies en incentives ter beschikking om de renovatie van gebouwen aan te moedigen.

Deze steunmaatregelen veranderen regelmatig. Raadpleeg onze Samenvatting van premies.

RENOLUTION-premies

Sinds 1 januari 2022 zijn de Energiepremies en de premies voor de renovatie van het woonmilieu en de verfraaiing van gevels samengevoegd tot één systeem: de RENOLUTION-premies.

Er is een premie voor het reinigen, het onderhoud en het schilderen, en voor kleine reparaties aan gevelmaterialen.

Bekijk de RENOLUTION-premies

Premie Klein Erfgoed

Tal van erfgoedelementen, zelfs als ze niet beschermd zijn, komen in aanmerking voor een specifieke financiële steun (sgraffiti, keramiekbetegeling, mozaïeken, glasramen, balustrades, siersmeedwerk, decoratieve elementen in de aan de straatzijde gelegen voortuintjes of ter versiering van deuren, ramen of daklijsten).

Om deze erfgoedelementen te restaureren kunt u een aanvraag voor de Premie Klein Erfgoed indienen.

Meer weten

Algemeen principe

Voor alle werken die het architecturale uitzicht van een goed veranderen, moet een stedenbouwkundige vergunning aangevraagd worden.

Niet-beschermd gebouw

Het aanspreekpunt is de dienst stedenbouw van de gemeente. Deze dienst informeert u over de stedenbouwkundige vergunningen die moeten worden aangevraagd wanneer het architecturale uitzicht wordt gewijzigd (verandering van kleur, materialen, dikte, enz.).

Beschermd gebouw

Het aanspreekpunt is de Directie Cultureel Erfgoed van de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel. Voor een goed dat beschermd is of op de bewaarlijst staat, moet voor de vervanging, zelfs op exact dezelfde wijze, steeds een vergunning worden aangevraagd. Dat is ook het geval voor restauraties, maar in principe niet voor onderhoudswerken. Omdat de grens tussen restauratie en onderhoud niet altijd makkelijk af te bakenen is, is het beter de Directie Cultureel Erfgoed te consulteren, alvorens een ingreep uit te voeren. Deze zal beslissen of de geplande werken wel of niet onderworpen zijn aan een vergunning, en geeft informatie over de eventuele stappen die moeten ondernomen worden.

In de meeste gevallen richt de particulier die zijn gevel wil laten reinigen zich rechtstreeks tot de aannemer. Wanneer het om grote gebouwen gaat of gebouwen met een erfgoedwaarde, is het aanbevolen om op een gespecialiseerde architect beroep te doen.

Keuze van de onderneming

De gevelreiniging wordt niet geregeld door een toegang tot het beroep. Naast ernstige ondernemingen zijn er minder aanbevelenswaardige bedrijven actief op de markt. Het is interessant om aan de geraadpleegde aannemers adressen van referentiewerven te vragen.

Diagnose, offerte of lastenboek

De diagnose begint met een nauwkeurige identificatie van de materialen, van de vervuiling en van de beschadiging door veroudering of door een eventuele vorige reiniging. Ze vormt de basis van een aannemingsofferte of van een lastenboek van de architect. Een nuttige clausule om in te voorzien, is het uitvoeren van voorafgaande proeven.

Een antigraffiti is een product dat op de gevel ter hoogte van het gelijkvloers wordt aangebracht.

Het vergemakkelijkt de verwijdering van graffiti, doordat het de inkt en de verf verhindert om in de materialen te dringen. De “angst voor graffiti” mag er echter niet toe leiden om remedies toe te passen die erger zijn dan de schade die ze geacht worden te vermijden! De antigraffiti kunnen de droogcapaciteit van de materialen sterk beperken en hun tinten wijzigen.

Om dit risico te beperken zal men de voorkeur geven aan niet-blijvende en waterdampdoorlatende antigraffitiproducten. Als een graffiti vlekken maakt op de gevel, wordt de beschermingslaag tegelijkertijd met de inkt en de verf verwijderd door reiniging met verzadigde stoom of met warm water onder hoge druk. Daarna wordt een nieuwe antigraffitilaag aangebracht.

Vochtwerende middelen zijn kleurloze producten, dikwijls op siliconenbasis, die de poreuze materialen vochtwerend maken. In plaats van in het parement te dringen, druppelt en stroomt het regenwater op zijn oppervlak, wat het “zelfreinigingsproces” versterkt.

Het is van essentieel belang een product te kiezen dat de droogcapaciteit van de materialen zoveel mogelijk behoudt.

Welke materialen (niet) vochtwerend behandelen?

Het aanbrengen van een vochtwerend middel kan nuttig zijn op witte kalksteen en poreuze baksteen, maar moet vermeden worden op blauwe hardsteen, verglaasde baksteen of gepolijst marmer want het kan ongewenste wijzigingen van het uitzicht veroorzaken.

Sgraffiti, mozaïeken of faiëncetegels mogen in geen geval waterwerend gemaakt worden.

Aandachtspunt

Gevels die in slechte staat of gebarsten zijn, mogen geen vochtwerende behandeling krijgen want deze kan het vochtig worden van materialen en hun vorstgevoeligheid versterken. Deze behandeling wordt dikwijls vermeden voor beschermde gebouwen, met name wegens de onomkeerbaarheid ervan.

Een reinigingsoperatie vormt het ideale moment om alle herstellingswerken uit te voeren die de goede conservering van de gevel mogelijk maken, en om tegelijk de aanwezigheid van de stelling te benutten.

Restauratie van steen

Het restaureren van beperkte beschadigingen (lichte scheuren, scherven, enz.) kan door een gevelonderneming uitgevoerd worden. Wanneer het om grotere defecten gaat, behoort de interventie tot het vakgebied van de steenhouwer. Deze ent inzetstukken in steen, voert herstellingen uit met eventueel gewapende minerale mortel, en vervangt zelfs gevelstenen die te veel beschadigd zijn.

Restauratie van beton

Dit werk moet grondig uitgevoerd worden door specialisten. Een simpele “aanvulling” van de ontbrekende delen met mortel zal uitlopen op het loskomen van deze geïmproviseerde herstellingen. Het is noodzakelijk de door “carbonatatie” aangetaste delen van het beton vrij te maken (het CO2 in de lucht verzuurt het beton) en het ijzer tegen corrosie te behandelen, alvorens de herstelling uit te voeren met compatibele mortels.

Opvoeging

De vernieuwing van de voegen is dikwijls noodzakelijk in de hoge delen van de gevel, die lijden onder weer en wind. De volledige opvoeging is zelden gerechtvaardigd. In de oude gevels gebruikt men een kalkmortel. In de recentere gevels (na de Eerste Wereldoorlog) kan een bastaardmortel (kalk en cement) worden voorgesteld. De kleur, de textuur en de vorm van de nieuwe voegen moeten identiek zijn aan die van de bestaande voegen.

Smeedwerk, schrijnwerk, sgraffiti, keramieken

Deze elementen moeten bij het reinigen beschermd worden. Hun onderhoud en hun eventuele restauratie vormen de finishing touch van een operatie voor gevelverfraaiing. In de meeste gevallen behoren deze ingrepen tot het vakgebied van gespecialiseerde vaklui of conservators-restaurateurs.

Beroepen van het erfgoed

Indien u een ambachtsman of bedrijf zoekt dat gespecialiseerd is in herstellings-, conserverings- of restauratiewerken van elementen van uw woning, bekijk dan www.beroepenvanheterfgoed.brussels.

Op deze website vindt u meer dan 150 professionelen die werkzaam zijn in het Brussels Gewest. Referenties en foto’s van de werven helpen u de specialist voor uw project te kiezen.

Tot het midden van de 19e eeuw vindt men maar weinig materialen terug in de Brusselse gevels: baksteen, witte steen en, in mindere mate, blauwe hardsteen. Het metselwerk wordt gewoonlijk beschermd door pleisters en verven.

Vanaf het eind van de 19e eeuw voert het spel van texturen en kleuren van de zichtbare materialen de boventoon.

De korte uiteenzettingen hierna stellen courante gevelmaterialen en richtinggevende adviezen voor over de reiniging. De oppervlakteactieve producten (dikwijls toepasbaar) en de zure of basische producten (te verbieden voor de meeste materialen) worden in de tabellen niet vermeld.

Symbool	Betekenis van het symbool
(:-))	minimale aantasting van het materiaal indien de techniek correct toegepast wordt
(:-|)	toepasbare techniek, maar met de nodige omzichtigheid te gebruiken
(:-()	te verwerpen techniek wegens het risico op beschadiging van het materiaal

Technieken	Ruwe terracotta baksteen	Gladde terracotta baksteen	Verglaasde baksteen
verzadigde stoom (indien weinig vuil)	(:-))	(:-))	(:-))
droogstralen met fijne straalmiddelen	(:-))	(:-|)	(:-()
hydropneumatisch stralen	(:-|)	(:-()	(:-()
water onder hoge druk	(:-()	(:-|)	(:-|)

Metselsteen als parement gebruikt

Om redenen van besparing wordt de gangbare terracotta baksteen, bestemd voor het metselwerk, dikwijls gebruikt in de gevel. Hij wordt dan beschermd door een baksteenrode deklaag en gecombineerd met specifieke voegtechnieken, waardoor hij het regelmatige uitzicht van een gevelsteen krijgt.

Aandachtspunt

Het is afgeraden om dit type van parement te reinigen. Een reiniging met verzadigde stoom kan overwogen worden, maar de kans bestaat dat het resultaat weinig zichtbaar is. Indien nodig kan de oorspronkelijke deklaag van de baksteen vernieuwd worden door middel van een minerale verf (voorbeeld: silicaatverf). Reinigen door het spuiten van straalmiddelen of met water onder hoge druk is volstrekt uit den boze!

Technieken	Kalkzandsteen
verzadigde stoom (indien weinig vuil)	(:-))
droogstralen met fijne straalmiddelen	(:-|)
hydropneumatisch stralen	(:-()
water onder hoge druk	(:-()

Technieken	Blauwe hardsteen
verzadigde stoom (indien weinig vuil)	(:-))
droogstralen met fijne straalmiddelen (behalve indien gladde afwerking)	(:-))
hydropneumatisch stralen (behalve indien gladde afwerking)	(:-|)
water onder hoge druk (indien weinig vuil)	(:-))

Witte kalksteen

Technieken	Zachte witte kalksteen	Harde witte kalksteen
verzadigde stoom (indien weinig vuil)	(:-))	(:-))
droogstralen met fijne straalmiddelen	(:-|)	(:-))
hydropneumatisch stralen	(:-()	(:-|)
water onder hoge druk	(:-()	(:-()
herhaalde waterverstuiving (indien weinig vuil)		(:-))

Techniques	Simili pleister
verzadigde stoom (indien weining vuil)	(:-))
droogstralen met fijne straalmiddelen	(:-))
hydropneumatisch stralen	(:-|)

Techniques	Beton met zichtbare fijne granulaten	Beton met grote zichtbare granulaten
verzadigde stoom	(:-))	(:-()
droogstralen met fijne straalmiddelen	(:-))	(:-))
hydropneumatisch stralen	(:-|)	(:-|)
water onder hoge druk (indien weinig vuil)	(:-))	(:-()

Aandachtspunt

De keuze van de reinigingstechniek moet rekening houden met de weerstand van de voegen om, voor zover mogelijk, hun conservering te verzekeren.

Reinigen met water

Het reinigen met water komt in drie varianten voor, die zich onderscheiden door de hoeveelheid, de temperatuur en de waterdruk.

Herhaalde waterverstuiving

Kleine hoeveelheden water worden op de gevel gespoten onder lage druk (minder dan 10 bar), met tussenpozen en door middel van een reeks sproeiers. Het vuil, dat door het gestraalde water in de vorm van “mist” is losgeweekt, wordt daarna weggespoeld door een waterstraal en kan gepaard gaan met handmatig borstelen.

Aandachtspunt

Het reinigen door herhaalde waterverstuiving maakt een reiniging mogelijk waarbij materialen zoals kalksteen bijna niet aangetast worden. Als de gebruikte waterhoeveelheden te groot zijn, bestaat er een risico op beschadiging van het metselwerk en zelfs aan de binnenkant van het gebouw.

Aandachtspunt

Deze zachte methode bewaart het patina van de materialen. Sterke vervuiling kan er niet door verwijderd worden. De methode is afgeraden voor fijn bewerkte materialen, die door de hoge temperatuur beschadigd zouden kunnen worden.

Water onder hoge druk

Bij deze techniek wordt het vuil verwijderd met een koude of warme waterstraal onder hoge druk (30 tot 100 bar). Van de technieken met water is deze de meest gebruikte, wegens haar relatief lage kostprijs. In de offertes wordt ze soms verward met de reiniging met verzadigde stoom.

Aandachtspunt

De reiniging met water onder hoge druk is toepasbaar op harde materialen. Ze kan de zachte materialen en de metselvoegen beschadigen.

Reiniging door het spuiten van een straalmiddel

Er wordt een straalmiddel met perslucht op de gevel gespoten. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de droge straaltechnieken en de hydropneumatische straaltechnieken (met toevoeging van water).

Aandachtspunt

Het droogstralen met fijne straalmiddelen maakt het mogelijk een sterke vervuiling te verwijderen, ook op zachte materialen. Deze techniek is niet geschikt voor gepolijste of verglaasde oppervlakken. Gezien haar hoge kostprijs wordt deze enkel gebruikt voor grote gebouwen of monumenten.

Hydropneumatisch stralen

Deze techniek vindt men in de offertes onder verschillende benamingen terug: hydropneumatisch zandsteenpolijsten, gommage met nat granulaat, hydrogommage, Torbosysteem, enz. De perslucht brengt het straalmiddel in beweging dat, onder lage druk gespoten (maximum 3 bar), de materialen reinigt door de schurende werking. Tegelijk wordt water gespoten om te verhinderen dat stof vrijkomt en om het mengsel van straalmiddel en vuil door afvloeien te verwijderen.

Naast de vakbekwaamheid van de operator die bepalend is, beïnvloeden verschillende parameters de kwaliteit van de reiniging: het soort straalapparaat, het gebruikte straalmiddel en de werkdruk.

Het basisstraalapparaat heeft twee straalmonden die naast elkaar zijn geplaatst, de ene voor het water en de andere voor het straalmiddel. Er zijn uitgebreidere systemen voorzien van straalmonden die de straalhoek van het schurend straalmiddel op de gevel doen wisselen, om de aantasting van het oppervlak van de materialen te beperken.

Het gebruikte straalmiddel is meestal zand van het type “Molzand”. De hardheid van dit straalmiddel beperkt zijn gebruik tot het reinigen van harde materialen. De diameter van de korrels moet tussen 100 en 200 micron liggen, en zelfs 250 micron voor het reinigen van sterke vervuiling op blauwe steen. Het gebruik van zachtere straalmiddelen of van verschillende vormen (calciet, dolomiet, gebroken glas, olivienzand, enz.), zelden gebruikt op de gewone werven, maakt het mogelijk de methode op zachtere materialen toe te passen.

Aandachtspunt

Hydropneumatisch stralen kan goede resultaten geven op harde materialen, maar kan zachte materialen onherroepelijk eroderen (tenzij zachte straalmiddelen gebruikt worden). Deze techniek is niet geschikt voor gladde, gepolijste of verglaasde oppervlakken.

Aandachtspunt

De oppervlakteactieve stoffen vormen in het algemeen weinig risico’s voor de te reinigen onderlagen. Ze zijn doeltreffend op gladde materialen zoals verglaasde baksteen.
Om milieuredenen (vermijden dat gevaarlijke producten in de riolering terechtkomen) en wegens het risico op uitbloeiingen (witte sporen) of kleurwijziging van de materialen, moet het gebruik van bijtende producten in de meeste gevallen vermeden worden.

Het geeft een totaaloverzicht van de verschillende uit te voeren ingrepen en maakt het mogelijk om hun compatibiliteit te beoordelen (met name voor het bestuderen van elektronische oplossingen). Deze ingrepen moeten zo worden uitgevoerd dat de erfgoedkenmerken van uw lift zoveel mogelijk worden gerespecteerd. Aarzel niet om Homegrade hierover om advies te vragen.

Voor de meest complexe historische liften moet een modernisering op maat worden overwogen, vooral als u gebruik wilt maken van elektronische oplossingen. Hoewel de algemene voorwaarden voor hun gebruik nu geformaliseerd zijn, moeten deze elektronische oplossingen nog ontwikkeld worden door uw liftspecialist en gevalideerd worden door de EDTC.

Enkel voor liften met een attest van historische waarde kunnen de versoepelingen en alternatieve oplossingen voor bepaalde kritieke aspecten (fragiel kooidak, open schacht, vouwhek) geraadpleegd worden op de website van de FOD Economie (zie de bijlage aan de procedure voor de uitvoering van de risicoanalyse van een lift). Zo zijn elektronische oplossingen nu wettelijk toegestaan en kunnen ze worden toegepast om het openen van de liftkooi, de open schachten, de voorkant en de bordesdeuren van liften te beveiligen.

Inventaris van de historische liften en attest van historische waarde

Controleer of de lift is opgenomen in de inventaris elevators.heritage.brussels en of hij een attest van historische waarde heeft dat is afgegeven door de Directie Cultureel Erfgoed van Urban.brussels. Deze dienst heeft Homegrade de opdracht gegeven om een inventaris van historische liften op te stellen, die als basis dient voor de afgifte van de attesten.

Termijnen voor modernisering

De termijnen voor modernisering die worden opgelegd door de federale wetgeving betreffende de beveiliging van liften (koninklijk besluit van 9 maart 2003) variëren naargelang u al dan niet over dit attest beschikt:

• Met attest – 31 december 2027: Liften met bewezen historische waarde genieten van een extra termijn om aan de eisen te voldoen (uiterlijk 31 december 2027 met een moderniseringsplan vóór 31 december 2025) en moderniseringsoplossingen die aangepast zijn aan hun erfgoedkenmerken.
• Zonder attest – 31 december 2023: Historische liften die niet zijn opgenomen in de inventaris en nog geen attest hebben, moeten uiterlijk op 31 december 2023 gemoderniseerd en goedgekeurd zijn.

Opname in de inventaris

Vraag zonder uitstel de opname in de inventaris en een attest van historische waarde aan via ons online formulier.

Aanvraagformulier voor de opname in de inventaris

• Door de opname in de inventaris van historische liften en het attest van erkenning van de historische waarde is het mogelijk om op maat gemaakte beveiligingsmaatregelen te overwegen ter bescherming van dit erfgoed. 
• De modernisering is altijd verplicht, ongeacht de historische waarde van de lift
• Opname in de inventaris houdt geen nieuwe wettelijke verplichtingen in, maar geeft geen recht op een subsidie voor modernisering, tenzij de oude lift beschermd is.

De stevigheid van de oude deuren vormt een troef inzake de strijd tegen inbraken. Door hun aanzienlijk gewicht hebben ze vaak bijzonder stevige scharnieren. Wat het slot betreft kunnen evenwel maatregelen worden genomen zodat een betere weerstand tegen inbraakpogingen geboden wordt.

Het oude slotwerk bewaren

Een slot met verschillende grendelpunten plaatsen

De luchtdichtheid verbeteren

Plaatsen van afdichtingen

De brievenbus dichten

De beste oplossing om de dichtheid van brievenbussen te verbeteren is het plaatsen van een binnenbus in een deur die voorzien is van een randvoeg om de binnenkomende lucht te verwijderen.

In brievenbussen werd soms een opening gemaakt in overeenstemming met de verdeling van eengezinswoningen in verschillende woningen. Deze onesthetische openingen doen de infiltratie van koude lucht behoorlijk stijgen. Een oplossing voor dit probleem is het behouden van de enige oorspronkelijke ingang van de brievenbus (een schrijnwerker kan de andere openingen terug dichtmaken met behulp van nieuwe stukjes hout) en het plaatsen van bakjes in de hal voor de post van de verschillende bewoners.

Onderhoud betekent eerst en vooral ervoor zorgen dat de afwerkingen in een goede staat blijven, om aantasting van het hout te voorkomen. De onderhoudscycli van buitenschrijnwerk variëren sterk naargelang de oriëntatie en de blootstelling aan weer en wind.

Reinigen

Minstens één keer per jaar.
Reinig de buitenkant van de deur met water waaraan milde zeep is toegevoegd. Controleer de staat van het schilderwerk of van de vernis.

In het kader van de restauratie van beschermde gebouwen worden onderzoeken gedaan door de verschillende verflagen één voor één vrij te maken, totdat de oorspronkelijke kleur aan het licht wordt gebracht. Deze onderzoeken, stratigrafische studies genoemd, worden zelden uitgevoerd voor de meer gewone gebouwen.

Niet-beschermd gebouw

Het aanspreekpunt is de dienst stedenbouw van de gemeente. Voor onderhouds- en restauratiewerken en werken die de prestaties van bestaande ramen verbeteren, is geen stedenbouwkundige vergunning nodig.

Beschermd gebouw

Het aanspreekpunt is de Directie Cultureel Erfgoed van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Voor een goed dat beschermd is of op de bewaarlijst staat, moet voor de restauratie of de vervanging van ramen steeds een vergunning worden aangevraagd. De onderhoudswerken zijn hiervan vrijgesteld. Het is beter de Directie Cultureel Erfgoed te consulteren, alvorens een ingreep uit te voeren.

Dichten van de buitenvoeg

Het dichten van de buitenvoeg tussen het schrijnwerk en het metselwerk heeft een grote impact op de warmte- en geluidsisolatie. Deze voeg kan met behulp van een elastische stopverf gerealiseerd worden.

Aanbrengen van tochtstrips

Soepele afdichtingen kunnen door een schrijnwerker worden geplaatst in een sponning in de profielen van het raam. Er bestaan ook afdichtingssystemen waarbij siliconenpasta ter plaatse gemodelleerd wordt.

Reinig uw vensters en zet ze open: minstens 1 of 2 keer per jaar

Reinig de buitenkant van de vensterramen met water waaraan milde zeep is toegevoegd, om het stof en het vuil die het schilderwerk of de vernis beschadigen, te verwijderen.

Zet alle vensters open om te voorkomen dat bepaalde beweegbare delen, in het bijzonder de scharnieren, op de duur gaan blokkeren door roest. Vet de onderdelen lichtjes in indien nodig.

De afvoergaten vrijmaken: elk jaar vóór de winter

Kijk na of de waterafvoergaten onderaan het raam niet verstopt zijn, en maak ze indien
nodig vrij met behulp van een metalen puntbeitel.

De stopverf renoveren: zodra een probleem wordt vastgesteld

Vervang onmiddellijk de stopverf die gebarsten is om te voorkomen dat er water in het hout dringt.

Schilderen of vernissen

Breng, indien nodig, elke 2 of 3 jaar weer een verf-of vernislaag aan op de onderkant van de ramen, die vlugger schade lijdt omdat deze meer aan weer en wind is blootgesteld.

Schilder indien nodig de kozijnen om de 5 tot 10 jaar opnieuw of vernis ze helemaal opnieuw.
Het lichtjes afschuren van de bestaande verflaag met dun schuurpapier is dikwijls voldoende alvorens te herschilderen. Het volledig decaperen wordt enkel toegepast indien de bestaande afwerking sterk beschadigd is.

Ramen zijn een belangrijk element in het ontwerp van uw gevel. Ze behouden in plaats van ze te vervangen kan een duurzame oplossing zijn vanuit milieuoogpunt. Dit is vooral het geval als uw gebouw erfgoedwaarde heeft en de ramen nog origineel zijn.